Hoor de wind waait....

Dit is de huidige motor. Draait prima, maar maakt nogal wat geruis. Een kist er om heen maken zou een prima oplossing zijn, ware het niet dat de ruimte dat niet toelaat.

Het geld in de oude sok maar eens geteld: Bijna voldoende voor een nieuwe Laukhuff motor.

De motor wordt op bestelling gemaakt, dus dat gaat wel minstens een maand duren voordat die binnen is.

Intussen maar eens nadenken hoe ik de lage C van de Holpijp gestemd krijg. De stemdeksel zit zo vast als een huis. Om de pijp uit het orgel te halen moet er nogal wat pijpwerk uit. Dus als iemand nog een tip heeft?

A pipe a day

De frontpijpen behoren natuurlijk glimmend te zijn. Alleen hoe te poetsen?

Op internet staan allerlei tips om tin te poetsen. Van poetsen met zilverpoets tot tandpasta.

Tot een orgelbouwer raad gaf: eerst met een (auto)cleaner, daarna met zilverpoets. Vervolgens met wasbenzine afnemen. En als laatste: tja dat was duidelijk het geheim van de orgelmaker, dus dat zal ik niet verklappen ;-)

Feit is dat, hoewel een heel karwei, het wel werkt!

Om het werk nu een beetje dragelijk te houden: elke dag 1 pijp!

Stemmen (2) + ........

De stemhoorns en het nieuwe stemapparaat zijn binnen. De prestant 2 is inmiddels gestemd.

Nu de Nasart nog.

Door de stemhoorn met de holle kant op de pijp te zetten en rond te draaien stem je een pijp lager. Het mag duidelijk zijn dat de andere kant van de stemhoorn voor het omgekeerde effect zorgt. Al is het met het laatste zo, dat dat alleen opgaat voor hele kleine verschillen. Als de pijp echt te laag is kan er beter een stukje afgesneden worden volgens Bouwman in "Orgelbouwkunde". Maar dat is gelukkig tot nu toe niet nodig gebleken.

En dan nog een paar kleine details van het orgel afgewerkt (33 jaar na dato...)

Stemmen

Als je wat langer speelt ga je toch wel steeds meer horen dat het orgel na de verhuizing toch eigenlijk gestemd moet worden. Wachten tot het voorjaar duurt toch wel een beetje te lang.

Wat al te merken was met spelen, is dat de A niet op 440 hz ligt, maar op 435 hz. Iets wat vroeger wel meer voorkwam. 

Voor een klein orgel heeft het behoorlijk wat pijpwerk, wat echter ook dicht op elkaar staat.

Wat tot gevolg heeft dat je nogal wat pijpwerk er uit moet halen om te kunnen stemmen. Dat heeft als nadeel dat je het pijpwerk in je handen moet houden, wat kan leiden tot opwarmen van de pijp en dus weer een oorzaak kan zijn voor onstemmen.

Een deel van het pijpwerk kan nog niet gestemd worden: prestant 2 diskant en een deel van de Nasard. Voor deze pijpen is een stemhoorn nodig. Die komt echter over een paar weken binnen.

De Holpijp 8, Roerfluit 4, Prestant 4 zijn nu geheel gestemd, op de laagste toon van de Holpijp na, daar zit het stemmechanisme zo vast, dat maar een andere keer opgelost moet worden.

Bij het stemmen van de Nasard valt op dat een G bij deze register eigenlijk een C is.

Toch maar even nagevraagd, dat blijkt inderdaad te kloppen. Weer wat geleerd.

Als laatste alle octaven nog eens nalopen, blijkt dat er toch nog een paar pijpen 'zweven'. Dat wordt dus nog weer even bijstemmen.

Na een middag en avond werken klinkt het toch een stuk beter. De kast kan weer dicht.

De klankkleur

Wat betekenen al die namen boven de registerknoppen? Bij dit orgel komen we 4 verschillenden namen tegen. Iedere naam staat voor een bepaalde klank die o.a. door de vorm van de pijp zijn eigen karakter krijgt. Naast de uiterlijke vorm is ook het diameter van de pijp, de hoogte van de opsnede, de breedte van het labium de ligging van de kern belangrijk.



Holpijp Een gedekte labiaalstem met een holle zangerige klank. Meestal van hout of metaal Roerfluit Een halfgedekte labiaalstem van helder karakter. De in de hoed aangebrachte buis (het roer) bevorderd deze helderheid d.m.v. zekere boventonen. In dit orgel van hout gemaakt. Let op de gaten in de stop Prestant Het voornaamste register van het orgel, wat vaak in het front staat. De toon is helder en rond met een lichte streek. Nasart Enkelvoudige vulstem, meestal konisch van vorm met een wat neuzige klank.

Bijna alle stemmen staan op de windlade. De grote pijpen van de Holpijp zijn afgevoerd en hebben elders in het orgel een plaats gekregen. Door een conduct krijgen ze wind uit de lade. In dit orgel zijn drie pijpen tegen het dak geplaatst, liggen er 6 onderin het orgel en staan er nog 3 links naast de windlade.


Als we achterin de orgelkast beginnen zien we:

Roerfluit

Holpijp

Prestant 4'

Nasart

Prestant 2'

Tot slot even een klankvoorbeeldje met helaas nogal erg veel bijgeluiden.

Er gaat een orgel voorbij

Even een korte impressie van de overplaatsing. We volgen de demontage van het orgel in de Immanuëlkerk in Barendrecht.

Inspelen en verder

Als al het pijpwerk geplaatst is, is het natuurlijk proefspelen en wat kleine probleempjes oplossen.

Voor de nabije toekomst staat het stil maken van de windmotor op het programma en het aanbrengen van een fraaiere aan/uit schakelaar.

Uiteraard zal er nog gestemd moeten worden, al valt de ontstemming na zo'n verhuizing nog mee. We hadden gerekend op een totaal ontstemd orgel. Dat valt dus mee.

Het stemmen en her-intoneren van bepaalde pijpen is gepland over een paar maanden, als de winterperiode voorbij is.

Voor de kinderen is een pijporgel maar een vreemd ding. Hoezo pedaal is voor je voeten?

Met je handen werkt dat toch ook?

De verhuizing!

De voorgenomen plek voor het orgel in de studio blijkt niet de meest ideale plek: te dicht bij de verwarming. Een nieuwe plek is gekozen tegen een binnenmuur. Alle voorbereidingen zijn klaar zodat het orgel geplaatst kan worden. Bijna klaar blijkt....

Een van de netwerkkabels komt uit een bus in de vloer, en daar moet nu net het orgel komen..

Dat betekend doorwerken tot middernacht om de aansluiting te verleggen.

Dit wordt de nieuwe plek:

In alle vroegte de trailer in Etten-Leur opgehaald. Een gewone aanhanger of bestelbus was helaas te klein.

Stipt om 10.00 uur arriveerden we bij de Immanuelkerk te Barendrecht, waar dhr. Oskam, onze contactpersoon, al aanwezig is om ons te ontvangen.

De orgelkast zal gemonteerd blijven, alleen het pijpwerk en de windmotor en losse schotten e.d. zullen verwijderd worden. Al met al een klus die zo'n kleine 3 uur zal duren.

Het voorzichtig opbergen van het pijpwerk in kisten is nog de grootste klus.

Om 12.30 uur is het orgel klaar voor transport, nog kleden en beschermbekleding er om en het orgel kan in de trailer.

En hier is alles ingeladen:

Dankzij de hulp van dhr. Oskam, die de hele ochtend heeft meegeholpen, kunnen we om 13.00 uur richting Zeeland gaan. De reis duurt alleen wel een stuk langer dan normaal als je maar 80 km/h mag....

In 's Gravenpolder worden de drempels met slakkengang genomen, waardoor mensen achterons wel moeten denken wat daar toch voor speciaal paard in de trailer moet staan...

De plaatsing in de studio.

De 'korte weg' door de garage blijkt niet te gaan, het orgel is net 1 cm te hoog. Dat wordt dus een omweg door de huiskamer, de keuken, het halletje en uiteindelijk de studio. Om 15.30 uur staat de kast van het orgel in de studio.

Even 'leeg' spelen:

De wederopbouw volgt. Onderzoek wijst intussen uit dat het front er oorspronkelijk iets anders heeft uitgezien. We besluiten de oorspronkelijke opzet weer terug te brengen, waarmee tevens de afstand tussen de frontpijpen weer gelijk is. Zoek de verschillen...